အယ္ဘတ္တို ဖူဂ်ီမိုရီ

စစ္အာဏာရွင္ေတြက၊လက္ဝါးႀကီးအုပ္လိမ္လည္တဲ့ေရြးေကာက္ပြဲေတြဆိုတာ တခါတေလသူတို႔ဘဝေတြကို အဆံုးသတ္ေစမဲ့
ဲ့ၿပိဳင္ဆိုင္မႈေတြၿဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ေရြးေကာက္ပြဲမဲလိမ္မယ္၊ မဲဝယ္မယ္။ လဒ္ထိုးမယ္။ ကိုယ့္ရဲ႕အနာဂတ္ကို၊ လံုၿခံဳစိတ္ခ်ရမဲ့
အေၿခခံဥပေဒေတြကို ေရးဆြဲမယ္၊--- စတ့ဲအခ်က္ေတြဆိုတာ၊အာဏာရွင္ေတြလုပ္ေနႀကအလုပ္ေတြပါ။ သိတ္ဆန္းႀကယ္လွတဲ့ကိစၥမဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ မလံုၿခံဳမႈေတြ၊ သံသယေတြ၊ေႀကာက္ရြံ႕မႈေတြနဲ႔
တည္ေဆာက္ထားတဲ့ႏိုင္ငံေရးစံနစ္ဆိုတာ၊ေရရွည္တည္တံ့ခိုင္ၿမဲႏိုင္ပါရဲ႕လား။
ဒီတပတ္ အဂၤ ါေန႔ညပိုင္း၊လြတ္လပ္တဲ့အာရွအသံမွာ ေဆြးေႏြးထားတဲ့ ပီရူးႏုိင္ငံက ဒီမိုကေရစီေရးလႈပ္ရွားမႈေတြကို ေလ့လာႀကည့္ႀကရေအာင္ပါ။

“ဖူဂ်ီေရွာ့” ( Fujishock) ဆိုတဲ့ေဝါဟာရ ဆိုတာ ပီရူးႏိုင္ငံမွာ အေရွ႕အာရွႏြယ္ဖြားထဲက ပထမဆံုးသမၼတၿဖစ္လာသူ
“ အယ္ဘတ္တို ဖူဂ်ီမိုရီ” ကို ဂုဏ္ၿပဳေခၚဆိုတဲ့ အသံုးအႏႈန္းတခုပဲၿဖစ္ပါတယ္။ သူဟာ စီးပြားေရး အႀကပ္အတည္းေတြ
ဆိုက္ေရာက္ေနတဲ့ ပီရူးႏိုင္ငံကို ဂလိုဘယ္စီးပြားေရးထဲမွာ တည္တည္ၿငိမ္ၿငိမ္ရပ္တည္ႏိုင္ေအာင္ႀကိဳးစားခဲ့သူတဦးၿဖစ္ပါတယ္။
၄ ႏွစ္အတြင္းမွာ ႏိုင္ငံရဲ႕စီးပြားေရးဖြံ႕ၿဖိဳးမႈ ႏႈန္းဟာ ၁၃ ရာခုိင္ႏႈန္းထိတိုးတက္လာခဲ့ၿပီး ကမၻာမွာ စီးပြားေရးတိုးတက္မႈ
အၿမန္ဆန္ဆံုးႏိုင္ငံတခုၿဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။

“ စီးပြားေရးဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ခဲ့ေပမဲ့ ၁၉၈၀ ကတည္းကၿဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံေရးၿပႆနာေတြကိုေတာ့ မေၿဖရွင္းႏိုင္ခဲ့ဘူး။
ေမာ္ဝါဒီေတြ ဟာ ပီရူးႏိုင္ငံေတာင္ပိုင္း၊ အလယ္ပိုင္းရြာေတြအားလံုးကို စည္းရံုးသိမ္းသြင္းႏိုင္ခဲ့ၿပီး ဖူဂ်ီမိုရီ အစိုးရကို
ေပ်ာက္ႀကားစစ္ဆင္ႏြဲခဲ့တယ္။ ႏိုင္ငံေရးအႀကပ္အတည္းေတြကို အဆံုးသတ္ခ်င္တဲ့ ဖူဂ်ီမိုရီဟာ ၁၉၉၂ မွာ ကြန္ဂယက္ကို
ဖ်က္သိမ္းပစ္လိုက္တယ္။ အေၿခခံဥပေဒကို ဆိုင္းငံ့ထားလိုက္တယ္။ “ ဒီမိုကေရစီအစစ္အမွန္ကို ေဆြးေႏြးညွိႏိႈင္းဖို႔ မဟုတ္ဘူး။ ပိုမိုထိေရာက္တဲ့ ဒီမိုကေရစီစံနစ္ကို အသြင္ေၿပာင္းဖို႔ၿဖစ္တယ္” ဆိုၿပီး အာဏာသိမ္းမႈကို သူကိုယ္တိုင္လုပ္တာၿဖစ္ေႀကာင္း
ေႀကၿငာခဲ့တယ္။အေမရိကတိုက္ႏိုင္ငံမ်ားအဖြဲ႔အစည္းက သူ႔ရဲ႕အာဏာသိမ္းမႈကို ရႈတ္ခ်ခဲ့ႀကၿပီး ဒီမိုကေရစီစံနစ္ကိုၿပန္သြားဖို႔
တိုက္တြန္းခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဖူဂ်ီမိုရီ က အေၿခခံဥပေဒသစ္ကိုေရြးဆြဲခဲ့ၿပီး သူ႔ရဲ႕အာဏာသိမ္းမႈကို တရားဝင္ ေထာက္ခံမဲ့
လူထုဆႏၵခံယူပြဲကို က်င္းပခဲ့တယ္။ ဒီမိုကရက္တစ္ ကြန္ဂယက္အတြက္ ေရြးေကာက္ပြဲသစ္က်င္းပေပးခဲ့တယ္”

ဖူဂ်ီမိုရီ ရဲ႕အာဏာရွင္ဆန္ဆန္လုပ္ကိုင္ေနမႈကို ဆန္႔က်င္တဲ့အေနနဲ႔ အာဂ်င္တီးနား၊ဗင္နီဇြဲလားနဲ႔ ခ်ီလီႏိုင္ငံတို႔က
သံတမန္ဆက္ဆံေရးၿဖတ္ေတာက္ပစ္ခဲ့သလို၊ အေမရိကန္၊ ဂ်ာမဏီ နဲ႔ စပိန္တို႕ကလည္း ေငြေႀကးအကူအညီေတြရပ္ဆိုင္းခဲ့ပါတယ္။
ႏိုင္ငံေရးအႀကမ္းဖက္မႈေတြဟာ စီးပြားေရးနလံထမႈစီမံကိန္းေတြကို ထိခိုက္ေစႏိုင္တာေႀကာင့္ အိုင္အမ္အက္ဖ္ လိုအဖြဲ႔အစည္းေတြနဲ႔
လည္းၿပႆနာၿဖစ္လာခဲ့ပါေတာ့တယ္။

“၁၉၉၃ မွာ ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပခဲ့တဲ့ခါ ဖူဂ်ီမိုရီပဲအႏိုင္ရခဲ့တယ္။ သူဟာ ၿပည္သူေတြႀကားမွာ တစံုတရာလူႀကိဳက္မ်ားခဲ့ေပမဲ့
အာဏာသိမ္းယူစဥ္ကတည္းက က်ဴးလြန္ခဲ့တဲ့ရာဇဝတ္မႈေတြကို ႏိုင္ငံေရးအင္အားစုေတြက ထုတ္ေဖၚေဝဖန္ေလ့ရိွတယ္။
အထူးသၿဖင့္ “ဂရူပို ကိုလီနာ” လို႔ေခၚတဲ့ လုပ္ႀကံသတ္ၿဖတ္ေရးယူနစ္ေတြ ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးအႀကမ္းဖက္မႈေတြ။
၁၉၉၂ မွာ လီမာၿမိဳ႕ရဲ႕ ကြန္တူတာတကၠသိုလ္မွာ ပါေမာကၡေတြနဲ႔ေက်ာင္းသားကိုးေယာက္ကို အစုလိုက္အၿပံဳလိုက္
ဝင္သတ္ခဲ့တာေတြ၊ ကြန္ၿမဴနစ္သူပုန္ေတြခိုေအာင္းတဲ့ေနရာဆိုၿပီး လူေပါင္းမ်ားစြာကိုမွားယြင္းသတ္ၿဖတ္ခဲ့မႈေတြ နဲ႔ သတင္းေထာက္ေတြကို ၿပန္ေပးဆြဲ အစေဖ်ာက္မႈေတြကေတာ့ အဆိုးဆံုးရာဇဝတ္မႈေတြေပါ့”

ဒီမိုကရက္တစ္ ကြန္စတီက်ဴးရွင္းကြန္ဂယက္က လူသတ္ပြဲေတြကို စံုစမ္းစစ္ေဆးဖို႔ ႀကိဳးစားခဲ့ပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ ကာကြယ္ေရးဗိုလ္ခ်ဳပ္ နီကိုလပ္စ္ ရီအို က တင့္ကားေတြကို လမ္းမေပၚမွာ ေနရာယူၿပလိုက္ၿပီး၊ သူ႔ရဲ႕စစ္တပ္ကို ေစာ္ကားမ့ဲ
အရာမွန္သမွ်ကို တခုမွလက္ခံမွာ မဟုတ္ဘူး လို႔ ၿခိမ္းေၿခာက္ခဲ့ပါတယ္။ ကြန္ဂယက္ ကလည္း ေနာက္ဆုတ္သြားခဲ့ရပါတယ္။
ေနာက္မႀကာခင္မွာ ဂရူပို ကိုလီနာ အဖြဲ႔ဝင္တခ်ိဳ႕ကို ခံုးရံုးတင္စစ္ေဆးခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ပီရူးသမၼတ ဖူဂ်ီမိုရီ ကလည္း အၿငင္းပြားဘြယ္ ဥပေဒေတြကို လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ပါတယ္။ အဲ့ဒီ ဥပေဒေတြအရ လက္နက္ကိုင္တပ္ေတြ ရဲ႕
လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြ နဲ႕ သူတို႔အေပၚ စြပ္စြဲ ဖမ္းဆီးထားေနမႈေတြကို လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ကြန္ဂယက္ဟာ အေၿခခံဥပေဒနဲ႔ မညီညြတ္တဲ့ သမၼတရဲ႕ၿပဳမႈေဆာင္ရြက္ေနပံုကို ကန္႔ကြက္ခဲ့ႀကေပမဲ့ ဖိုဂ်ီမိုရီ က ဒုတိယဥပေဒသစ္တခုကို
ထပ္မံအတည္ၿပဳခဲ့ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးအႀကမ္းဖက္မႈေတြကို တရစပ္က်ဴးလြန္ခဲ့ႀကတဲ့ ဂရူပို ကိုလီနာအဖြဲ႔ဝင္ေတြကို လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ၿပဳလုိက္ၿခင္းပဲၿဖစ္ပါတယ္။ ဖူဂ်ီမိုရီ ရဲ႕ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ဥပေဒသစ္ႏွစ္ခုလုံးကို အင္တာအေမရိကန္
လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္က ေဝဖန္တိုက္ခိုက္ခဲ့ပါတယ္။

“ ၁၉၉၅ ဆိုတာ ပီရူးႏိုင္ငံရဲ႕ႏိုင္ငံေရးအေၿပာင္းအလဲကို စတင္ဖို႕တာစူေနႀကတဲ့ႏွစ္ဆိုရင္မွားမယ္မထင္ဘူး ဖူဂ်ီမိုရီ ကို ဆန္႔က်င္ဖို႕အတြက္
ႏိုင္ငံေရးအသိစိတ္ရိွတဲ့သူေတြက အင္အားစုေတြစုစည္းေနခဲ့ႀကတယ္။ ဖြဲ႕စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေၿခခံဥပေဒအရ သမၼတဟာ
သက္တမ္းႏွစ္ခုပဲေရြးခ်ယ္ပိုင္ခြင့္ရွိတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဖူဂ်ီမိုရီ က အေၿခခံဥပေဒကိုၿပင္ဆင္လိုက္ၿပီး ၂၀၀၀ ခုႏွစ္မွာ က်င္းပမဲ့
ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္တတိယသက္တမ္းအၿဖစ္ေရြးခ်ယ္ခံမယ္လို႔ေႀကၿငာလိုက္တယ္။ ဒါေပမဲ့ အဲ့ဒီ ေရြးေကာက္ပြဲဟာ
သူ႔ဘဝကို အဆံုးသတ္ေစမဲ့အရာၿဖစ္တယ္ဆိုတာကို ေမွ်ာ္လင့္ထားခဲ့ပံုမရဘူး။”

ပီရူးသမၼတ ဖူဂ်ီမိုရီဟာ သူ႔ရဲ႕ညာလက္ရံုးၿဖစ္တဲ့ ေထာက္လွမ္းေရးအႀကီးအကဲ“ဗလာဒီမီရို မြန္တက္စီႏိုစ္” ကို
ေငြသန္းေပါင္းမ်ားစြာေပးခဲ့ၿပီး ေရြးေကာက္ပြဲဝင္မဲ့အတိုက္အခံ ကိုယ္စားလွယ္ေတြကို လဒ္ထိုးဖ်က္ဆီးခဲ့ပါတယ္။
နဂိုကတည္းက စစ္ေထာက္လွမ္းေရးေတြရဲ႕လူသတ္မႈေတြကို ေအာ့ႏွလံုးနာေနတဲ့ ၿပည္သူေတြဟာ ေရြးေကာက္ပြဲကို
အဂတိလိုက္စားမႈေတြနဲ႔ ဖူဂ်ီမိုရီ အႏိုင္ရဖို႔အတြက္ ႀကံစည္ေနတဲ့ မြန္တက္စီႏိုစ္ ရဲ႕ လႈပ္ရွားမႈကို ေနာက္ေယာင္ခံ
လိုက္ေနခဲ့ႀကတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲလိမ္လည္မႈေတြကို သိသြားတဲ့ၿပည္သူေတြဟာ ဖူဂ်ီမိုရီ ကို ဆန္႔က်င္ဖို႔အတြက္
အခြင့္ေကာင္းတခုရလိုက္ႀကပါတယ္။ “၂၀၀၀ ခုႏွစ္မွာ ဖူဂ်ီမိုရီတေယာက္ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံကိုထြက္ခြာေနတံုးမွာပီရူးႏိုင္ငံရဲ႕လမ္းမေတြေပၚ
ၿပည္သူေတြက ဆႏၵၿပဖို႔ထြက္လာခဲ့ၿပီး၊ ေထာက္လွမ္းေရးအႀကီးအကဲမြန္တက္စီႏို ကို ဖမ္းဆီးဖို႔၊ သမၼတအေနနဲ႔
ရာထူးက ႏႈတ္ထြက္ေပးဖို႔ေတာင္းဆိုႀကတယ္။ ဖူဂ်ီမိုရီ က သူ႔အေနနဲ႔ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ပါဝင္ေတာ့မွာမဟုတ္ေႀကာင္း
ေဒါသထြက္ေနတဲ့လူထုကို ေခြ်းသိပ္ဖို႔ႀကိဳးစားခဲ့တယ္။ ေနာက္က်သြားခဲ့ၿပီေလ။ ဆႏၵၿပပြဲေတြက အရွိန္ၿပင္းထန္လာခဲ့တယ္။”

ဖူဂ်ီမိုရီ တေယာက္သမၼတရာထူးက ႏႈတ္ထြက္ဖို႔ႀကိဳးစားခဲ့ေပမဲ့ ၿပည္သူ႔ကြန္ဂယက္က သူ႔ရဲ႕အဆိုၿပဳမႈကို ပယ္ခ်ပစ္ခဲ့ပါတယ္။
သူ႔ရဲ႕ ေငြေႀကးၿခစားမႈေတြနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြကို တရားစြဲခ်င္ေနႀကတယ္။ ဒါေႀကာင့္ ဖူဂ်ီမိုရီဟာ
ပီရူးႏိုင္ငံကိုၿပန္မသြားေတာ့ပဲ ၿပည္ေၿပးဘဝနဲ႔ ေနထိုင္ေနခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္မွာ ခ်ီလီႏိုင္ငံဆီ အလည္ေရာက္ရိွေနတဲ့
သူ႔ကိုဖမ္းဆီးလိုက္ႀကတယ္။ ဂရူပိုကိုလိီနာ အဖြဲ႔ေတြ က်ဴးလြန္ခဲ့တဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြ၊ ၿပန္ေပးဆြဲမႈမွာ ပါဝင္
ပတ္သက္ခဲ့မႈေႀကာင့္ ေထာင္ဒဏ္ (၂၅) ႏွစ္၊ ကြန္ဂယက္ရံပံုေငြ (၁၅) သန္းခြဲကို ေထာက္လွမ္းေရးအႀကီးအကဲထံ ေထာက္ပံ့
ေပးခဲ့မႈအတြက္ ေထာင္ဒဏ္ (၇) ႏွစ္ခြဲ၊ စုစုေပါင္းေထာင္ဒဏ္ (၃၂)ႏွစ္ခြဲၿပစ္ဒဏ္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ေထာက္လွမ္းေရးအႀကီးအကဲ
မြန္တက္စီႏိုစ္ ဟာ ပနားမားႏိုင္ငံမွာ ႏိုင္ငံေရးခိုလႈံခြင့္ယူခဲ့ေပမဲ့ဗင္နီဇြဲလားႏိုင္ငံကို လာလည္စဥ္ အဖမ္းခံလိုက္ရၿပီး
ပီရူးႏိုင္ငံဆီကို ၿပန္လည္အပ္ႏွင္းၿခင္းခံလိုက္ရပါေတာ့တယ္။
ေသာတရွင္တို႔လည္း လူသားေတြအေပၚၿပစ္မႈက်ဴးလြန္ခဲ့သူေတြကို အေရးယူႏိုင္ႀကပါေစ။


အညႊန္း

The Fall of Fujimori သတင္းမွတ္တမ္းရုပ္ရွင္ ႏွင့္ Freedom House စာစဥ္သံုးသပ္ခ်က္မ်ားတြင္ပါဝင္သည့္ အခ်က္အလက္မ်ားကို
သံုးစြဲခဲ့ပါတယ္။ ဖူဂ်ီမိုရီ ကို ၿပစ္မႈေပါင္း (၂၅) မႈ နဲ႔ စြပ္စြဲၿပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္ခဲ့တဲ့ အေႀကာင္းအရာအေသးစိတ္ေတြကို မွတ္တမ္းရုပ္ရွင္ေခြ
ထဲမွာ အေသးစိတ္ ႀကည့္နိုင္ပါတယ္။